Zdrowie nerek odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu kota. Nerki odpowiadają za filtrowanie krwi i usuwanie toksyn, regulację gospodarki wodno-elektrolitowej oraz produkcję hormonów wpływających na ciśnienie krwi i proces tworzenia czerwonych krwinek. Ich prawidłowa praca jest niezbędna do utrzymania dobrej kondycji zwierzęcia, a wszelkie zaburzenia w ich funkcjonowaniu mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Choroby nerek są jednymi z najczęściej diagnozowanych schorzeń u kotów, zwłaszcza tych starszych. Wynika to z kilku czynników, takich jak ich naturalna skłonność do oszczędzania wody, predyspozycje genetyczne czy dieta uboga w wilgoć. Koty, jako zwierzęta pustynne, mają stosunkowo niski instynkt pragnienia, co może prowadzić do przewlekłego odwodnienia, obciążającego nerki. Dodatkowo pewne rasy, np. Persy czy Maine Coony, są bardziej narażone na schorzenia nerek, co zwiększa ryzyko ich wystąpienia niezależnie od trybu życia i sposobu żywienia.
Najczęstszym problemem dotykającym kocie nerki jest przewlekła niewydolność nerek (PNN), która rozwija się stopniowo i początkowo nie daje wyraźnych objawów. Z kolei ostra niewydolność nerek pojawia się nagle i często jest efektem zatrucia, infekcji lub poważnego odwodnienia. Wśród innych schorzeń można wymienić kamicę nerkową oraz infekcje dróg moczowych, które również mogą prowadzić do uszkodzenia tego narządu. Choroby nerek, choć nie zawsze dają się całkowicie wyleczyć, mogą być skutecznie kontrolowane dzięki odpowiedniej profilaktyce i szybkiemu wykryciu pierwszych niepokojących objawów.
Funkcje nerek kota i ich znaczenie w organizmie
Nerki pełnią kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia kota. Są nie tylko organem filtrującym krew i usuwającym zbędne produkty przemiany materii, ale także regulują gospodarkę wodno-elektrolitową, wpływają na ciśnienie krwi i uczestniczą w produkcji ważnych hormonów. Ich prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne dla zachowania równowagi w organizmie, dlatego każda dysfunkcja może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Filtracja krwi i usuwanie toksyn w organizmie kota
Nerki kota działają jak biologiczne filtry, które oczyszczają krew z toksycznych substancji powstałych w wyniku przemiany materii. W procesie filtracji:
- Krew przepływa przez kłębuszki nerkowe, gdzie usuwane są zbędne produkty przemiany materii, takie jak mocznik i kreatynina.
- Odfiltrowane substancje wraz z wodą trafiają do moczu, który następnie jest wydalany przez układ moczowy.
- Ważne składniki, takie jak glukoza, białka i niektóre elektrolity, są wchłaniane zwrotnie i pozostają w organizmie.
Jeśli nerki przestają prawidłowo filtrować krew, toksyny zaczynają się kumulować, prowadząc do zatrucia organizmu. To powoduje objawy, takie jak osłabienie, utrata apetytu, wymioty i zaburzenia neurologiczne.
Regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej
Nerki pełnią kluczową rolę w utrzymaniu odpowiedniego poziomu wody i elektrolitów w organizmie kota. Dzięki temu zapewniają prawidłową pracę komórek i narządów. W tym procesie:
- Regulują ilość wydalanego moczu, aby zapobiec odwodnieniu lub nadmiernemu gromadzeniu się wody w organizmie.
- Kontrolują stężenie ważnych elektrolitów, takich jak sód, potas, wapń i fosfor, które wpływają na funkcjonowanie mięśni, nerwów i serca.
- Utrzymują prawidłowe pH krwi poprzez eliminację nadmiaru jonów wodorowych i zatrzymywanie wodorowęglanów.
Jeśli nerki nie działają prawidłowo, mogą pojawić się zaburzenia elektrolitowe, prowadzące m.in. do osłabienia, skurczów mięśni czy zaburzeń rytmu serca.
Wpływ na ciśnienie krwi i produkcję hormonów
Nerki są odpowiedzialne za kontrolę ciśnienia krwi oraz produkcję hormonów kluczowych dla zdrowia kota:
- Regulacja ciśnienia krwi: Nerki produkują enzym zwany reniną, który wpływa na zwężanie naczyń krwionośnych i regulację objętości płynów w organizmie. W przypadku niewydolności nerek często dochodzi do nadciśnienia, co dodatkowo uszkadza nerki i inne narządy, takie jak serce czy oczy.
- Produkcja erytropoetyny (EPO): Hormon ten stymuluje szpik kostny do produkcji czerwonych krwinek. W przypadku chorób nerek jego niedobór może prowadzić do anemii, objawiającej się osłabieniem, apatią i bladością błon śluzowych.
- Metabolizm witaminy D: Nerki aktywują witaminę D, która jest niezbędna do prawidłowego wchłaniania wapnia i utrzymania zdrowych kości. W przewlekłej niewydolności nerek dochodzi do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, co może prowadzić do osłabienia kości i ich łamliwości.
Podsumowując, nerki kota pełnią wiele funkcji, które wpływają na jego zdrowie i kondycję. Ich prawidłowe działanie zapewnia równowagę metaboliczną, a każda dysfunkcja może prowadzić do poważnych konsekwencji. Dlatego tak ważne jest dbanie o zdrowie nerek poprzez odpowiednią profilaktykę i szybkie reagowanie na wszelkie objawy chorobowe.
Najczęstsze choroby nerek u kotów
Choroby nerek są jednymi z najczęściej diagnozowanych schorzeń u kotów, szczególnie wśród starszych osobników. Mogą mieć różne przyczyny i przebieg – od stopniowo postępującej przewlekłej niewydolności nerek (PNN), przez nagłą i potencjalnie odwracalną ostrą niewydolność nerek (ONN), aż po schorzenia związane z kamicą nerkową czy wrodzonymi wadami. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy jakości życia kota i spowolnienia postępu choroby.
Przewlekła niewydolność nerek (PNN) u kotów
Czym jest PNN i dlaczego jest tak powszechna? Przewlekła niewydolność nerek (PNN) to postępujące i nieodwracalne uszkodzenie nerek, prowadzące do stopniowego pogarszania się ich funkcji. Jest to jedna z najczęstszych chorób nerek u kotów, zwłaszcza w starszym wieku. Choroba ta rozwija się powoli, przez wiele miesięcy lub lat, dlatego pierwsze objawy mogą być niezauważalne aż do momentu, gdy nerki stracą znaczną część swojej zdolności filtracyjnej.
Do głównych przyczyn PNN należą:
- Procesy starzenia się organizmu
- Przebyte infekcje nerek i układu moczowego
- Kamica nerkowa prowadząca do uszkodzeń nerek
- Wrodzone lub genetyczne predyspozycje
- Nadciśnienie tętnicze
Czynniki ryzyka PNN
- Wiek – PNN najczęściej występuje u kotów powyżej 7. roku życia. Z wiekiem nerki stopniowo tracą swoją wydolność, co zwiększa ryzyko choroby.
- Rasa – Rasy takie jak Persy, Maine Coony, Siamesy i Abisyńczyki mają większą predyspozycję do chorób nerek.
- Dieta – Nieodpowiednie żywienie (nadmiar fosforu, niedobór kwasów tłuszczowych omega-3) może przyspieszać uszkodzenia nerek.
- Choroby współistniejące – Nadciśnienie, cukrzyca i choroby serca mogą prowadzić do pogorszenia funkcji nerek.
Jakie są etapy przewlekłej niewydolności nerek u kota?
PNN dzieli się na cztery etapy według stopnia zaawansowania:
- Etap wczesny – brak widocznych objawów, ale można wykryć niewielkie nieprawidłowości w badaniach krwi (np. podwyższony poziom SDMA).
- Etap umiarkowany – pojawia się zwiększone pragnienie, częstsze oddawanie moczu, spadek masy ciała.
- Etap zaawansowany – kot staje się osłabiony, może mieć wymioty, brak apetytu, odwodnienie.
- Etap schyłkowy – całkowita niewydolność nerek, zatrucie organizmu toksynami (mocznica), konieczność intensywnej opieki weterynaryjnej.
Ostra niewydolność nerek (ONN) u kotów
Główne przyczyny ONN. Ostra niewydolność nerek pojawia się nagle i może prowadzić do poważnych powikłań w krótkim czasie. Do najczęstszych przyczyn należą:
- Zatrucia – spożycie toksycznych substancji (np. lilii, glikolu etylenowego, leków dla ludzi, pestycydów).
- Infekcje bakteryjne – ciężkie zakażenia, takie jak leptospiroza, mogą uszkadzać nerki.
- Odwodnienie – brak odpowiedniej podaży wody prowadzi do uszkodzenia kłębuszków nerkowych.
- Choroby zakaźne – FIP (zakaźne zapalenie otrzewnej kotów), FeLV (białaczka kotów), FIV (wirus niedoboru immunologicznego kotów) mogą przyczyniać się do niewydolności nerek.
Różnice między PNN a ONN
| Cecha | PNN (Przewlekła) | ONN (Ostra) |
|---|---|---|
| Czas trwania | Rozwija się stopniowo, przez miesiące lub lata | Nagły początek, rozwój w ciągu dni lub tygodni |
| Odwracalność | Nieodwracalna, ale można spowolnić postęp | Często odwracalna, jeśli leczenie jest wdrożone szybko |
| Objawy | Stopniowe pogarszanie apetytu, chudnięcie, wzmożone pragnienie | Nagła apatia, wymioty, brak oddawania moczu lub skąpomocz |
| Leczenie | Dieta, leki, kontrola objawów | Intensywna terapia płynowa, dializa, eliminacja przyczyny |
Czy ostra niewydolność nerek u kotów jest odwracalna?
W przeciwieństwie do PNN, ONN może być odwracalna, jeśli leczenie zostanie wdrożone odpowiednio szybko. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie przyczyny i podjęcie natychmiastowej terapii płynowej oraz leczenia wspomagającego.
Kamica nerkowa u kotów i inne schorzenia
Tworzenie się złogów w nerkach. Kamica nerkowa u kotów polega na powstawaniu złogów (kryształów lub kamieni) w nerkach lub drogach moczowych. Może prowadzić do bólu, problemów z oddawaniem moczu, a w skrajnych przypadkach do zablokowania cewki moczowej.
Najczęstsze rodzaje kamieni:
- Struwity (częściej u młodych kotów, rozpuszczalne dzięki diecie)
- Szczawiany wapnia (trudniejsze do usunięcia, wymagają operacji)
- Kamienie cystynowe i moczanowe (rzadsze, często związane z zaburzeniami metabolicznymi)
Infekcje układu moczowego u kotów a choroby nerek
Infekcje bakteryjne mogą prowadzić do odmiedniczkowego zapalenia nerek, które uszkadza miąższ nerkowy i może powodować przewlekłe problemy. Koty z osłabioną odpornością (np. cukrzycą) są bardziej narażone na tego typu zakażenia.
Wrodzone wady nerek u kotów
Niektóre koty rodzą się z wadami nerek, które mogą predysponować je do wcześniejszego rozwoju niewydolności nerek. Do najczęstszych należą:
- Wielotorbielowatość nerek (PKD) – często spotykana u kotów perskich i egzotycznych, prowadzi do stopniowej degeneracji nerek.
- Dysplazja nerek – nieprawidłowy rozwój tkanki nerkowej, który może powodować niewydolność już u młodych kotów.
Choroby nerek u kotów są poważnym zagrożeniem, ale wczesne wykrycie problemu i odpowiednia profilaktyka mogą znacząco poprawić jakość życia zwierzęcia. Regularne badania, odpowiednia dieta i szybka reakcja na pierwsze objawy mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia nerek na dłużej.
Objawy chorób nerek u kotów
Choroby nerek u kotów rozwijają się stopniowo i często przez długi czas nie dają wyraźnych objawów. Ponieważ nerki mają zdolność kompensacji utraconej funkcji, pierwsze symptomy pojawiają się dopiero wtedy, gdy uszkodzenie jest już zaawansowane. Warto obserwować nawet subtelne zmiany w zachowaniu kota, ponieważ szybkie rozpoznanie i leczenie mogą znacząco poprawić jego komfort życia.
Zmniejszone lub zwiększone pragnienie u kota
Zmiana ilości wypijanej wody jest jednym z pierwszych objawów problemów z nerkami. Można zauważyć:
- Zwiększone pragnienie (polidypsja) – Kot pije więcej niż zwykle, co jest kompensacyjną reakcją organizmu na utratę wody przez nerki. Może to wskazywać na przewlekłą niewydolność nerek (PNN).
- Zmniejszone pragnienie – Kot unika wody, co może prowadzić do odwodnienia i nasilenia objawów choroby. Jest to częstsze w przypadku ostrej niewydolności nerek (ONN).
Jak rozpoznać?
Jeśli miska z wodą jest szybciej opróżniana lub kot zaczyna pić z nietypowych miejsc (np. kranu, kałuż, misek innych zwierząt), może to świadczyć o problemach nerkowych.
Zmiany w oddawaniu moczu u kota (częstotliwość, ilość, kolor, zapach)
Problemy z nerkami często wpływają na sposób oddawania moczu. Możliwe objawy to:
- Zwiększona ilość moczu (poliuria) – Nerki tracą zdolność do zagęszczania moczu, przez co kot oddaje więcej płynów, a jego mocz jest bardziej wodnisty.
- Zmniejszona ilość moczu lub jego brak (skąpomocz, bezmocz) – Może wystąpić w ostrej niewydolności nerek, co jest stanem zagrażającym życiu.
- Zmiany w kolorze moczu – Ciemny mocz może wskazywać na obecność krwi (krwiomocz), a bardzo jasny – na problemy z filtracją.
- Nieprzyjemny zapach moczu – Zbyt intensywny zapach może wskazywać na infekcję dróg moczowych.
Jak rozpoznać?
Jeśli kot częściej korzysta z kuwety, oddaje mocz poza nią lub jego mocz ma nietypowy zapach czy kolor, warto skonsultować się z weterynarzem.
Utrata apetytu u kota oraz utrata masy ciała
Zmniejszony apetyt jest częstym objawem chorób nerek. Koty mogą unikać jedzenia lub wybierać tylko określone pokarmy. Długotrwałe problemy z jedzeniem prowadzą do:
- Utraty masy ciała
- Osłabienia mięśni
- Braku energii
W przewlekłej niewydolności nerek kot może wyglądać na wychudzonego, z zapadniętymi bokami i matową sierścią.
Jak rozpoznać?
Jeśli kot nagle przestaje jeść lub je znacznie mniej niż zwykle przez kilka dni, wymaga to natychmiastowej konsultacji z weterynarzem.
Wymioty, biegunka, apatia u kota
Nagromadzenie toksyn w organizmie (mocznica) może prowadzić do problemów trawiennych i ogólnego osłabienia. Objawy obejmują:
- Częste wymioty – Mogą być wynikiem zatrucia organizmu toksynami, które nerki nie są w stanie usunąć.
- Biegunka – Rzadziej występuje, ale może być oznaką zaawansowanego stadium choroby.
- Apatia i osłabienie – Kot jest mniej aktywny, śpi więcej, unika zabawy i kontaktu z właścicielem.
Jak rozpoznać?
Jeśli kot wymiotuje częściej niż raz na kilka dni, jest osowiały i nie wykazuje zainteresowania otoczeniem, może to być sygnał, że jego nerki nie funkcjonują prawidłowo.
Nieświeży oddech u kota, owrzodzenia w jamie ustnej
Zaawansowana niewydolność nerek powoduje nagromadzenie toksyn w organizmie, co może prowadzić do problemów w jamie ustnej:
- Nieprzyjemny zapach z pyska (halitoza) – Oddech kota może pachnieć amoniakiem lub mieć charakterystyczny „moczowy” zapach.
- Owrzodzenia na dziąsłach i języku – Zmiany te są wynikiem toksycznego działania mocznika. Mogą powodować ból i utrudniać jedzenie.
Jak rozpoznać?
Jeśli kot ma trudności z jedzeniem, ślini się lub unika dotyku wokół pyska, warto sprawdzić jego jamę ustną pod kątem owrzodzeń.
Podsumowanie
Objawy chorób nerek mogą rozwijać się powoli i być trudne do zauważenia na wczesnym etapie. Kluczowe sygnały ostrzegawcze to:
✔ Zwiększone pragnienie i częstsze oddawanie moczu
✔ Utrata apetytu i chudnięcie
✔ Wymioty, apatia i osłabienie
✔ Nieprzyjemny zapach z pyska i problemy w jamie ustnej
Regularne badania krwi i moczu, a także obserwacja zachowania kota mogą pomóc w wykryciu choroby na wczesnym etapie i wdrożeniu odpowiedniego leczenia.
Diagnostyka chorób nerek u kotów
Choroby nerek wymagają odpowiednich badań diagnostycznych, które pozwalają na wczesne wykrycie problemu i wdrożenie leczenia. Podstawowe narzędzia diagnostyczne to badania krwi, analiza moczu, badania obrazowe oraz w niektórych przypadkach biopsja.
Badanie krwi jest jednym z najważniejszych narzędzi w diagnostyce chorób nerek. Poziom mocznika, kreatyniny i SDMA (symetryczna dimetyloarginina) pozwala ocenić funkcję nerek. Wzrost poziomu mocznika i kreatyniny wskazuje na niewydolność nerek, podczas gdy SDMA jest bardziej czułym wskaźnikiem wczesnych problemów z nerkami, wykrywającym chorobę jeszcze przed wzrostem poziomu kreatyniny.
Analiza moczu jest równie istotna. Ciężar właściwy moczu informuje o zdolności nerek do zagęszczania moczu, a obecność białka w moczu (białkomocz) może wskazywać na uszkodzenie kłębuszków nerkowych. W badaniu moczu może także pojawić się glukoza, ketony czy krwiomocz, co daje dodatkowe wskazówki co do stanu zdrowia kota.
Badania obrazowe, takie jak USG i RTG, są używane do oceny struktury nerek. USG pomaga wykryć zmiany w wielkości nerek, torbiele, kamienie czy guzy, a RTG jest przydatne w diagnostyce kamicy nerkowej. Badania obrazowe pozwalają również ocenić stan zaawansowania choroby nerek.
W niektórych przypadkach, gdy wyniki innych badań są niejednoznaczne, przeprowadza się biopsję nerek. To inwazyjne badanie polega na pobraniu fragmentu tkanki nerkowej w celu dokładnej analizy histopatologicznej. Biopsja jest stosowana w przypadkach trudnych do rozpoznania lub przy podejrzeniu chorób autoimmunologicznych, nowotworów czy innych rzadkich schorzeń nerek.
Regularne badania pozwalają na wczesne wykrycie chorób nerek, co zwiększa szanse na skuteczne leczenie i poprawę jakości życia kota.
Leczenie chorób nerek u kotów
Leczenie chorób nerek u kotów zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz jej przyczyny. W większości przypadków terapia ma na celu spowolnienie postępu niewydolności nerek, złagodzenie objawów i poprawę jakości życia kota. W leczeniu wykorzystuje się zarówno leki, jak i odpowiednią dietę oraz terapię płynową.
Leczenie farmakologiczne nerek u kotów
W przypadku chorób nerek stosuje się różne grupy leków, które pomagają kontrolować objawy i wspierać funkcjonowanie organizmu kota.
Leki moczopędne są stosowane, gdy dochodzi do zatrzymania płynów w organizmie, co może prowadzić do obrzęków i nadciśnienia. Leki obniżające ciśnienie krwi, takie jak inhibitory ACE (np. benazepril), są często przepisywane kotom z przewlekłą niewydolnością nerek, ponieważ pomagają zmniejszyć obciążenie nerek i poprawiają przepływ krwi.
Leki wiążące fosfor, np. węglan wapnia lub sewelamer, są stosowane u kotów z podwyższonym poziomem fosforu we krwi, co jest częstym problemem przy niewydolności nerek. Nadmiar fosforu może prowadzić do uszkodzenia nerek i zaburzeń mineralnych, dlatego jego kontrola jest kluczowa.
Erytropoetyna to lek stosowany w przypadku anemii nerkowej. Ponieważ chore nerki nie produkują wystarczającej ilości erytropoetyny, która pobudza produkcję czerwonych krwinek, podanie syntetycznego hormonu pomaga zapobiec niedokrwistości i poprawia samopoczucie kota.
Istnieją także preparaty wspomagające funkcję nerek, takie jak suplementy zawierające kwasy omega-3, antyoksydanty i witaminy z grupy B, które mogą spowolnić postęp choroby i poprawić jakość życia kota.
Dieta i nawadnianie przy chorobach nerek u kotów
Odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu chorób nerek. Specjalistyczna karma dla kotów z niewydolnością nerek ma obniżony poziom białka, fosforu i sodu, co zmniejsza obciążenie nerek i pomaga w utrzymaniu ich funkcji.
Dieta niskobiałkowa i niskofosforowa jest zalecana w zaawansowanych stadiach choroby, gdy nerki nie są już w stanie efektywnie usuwać produktów przemiany materii. Ważne jest jednak, aby dieta nadal dostarczała odpowiednią ilość energii i nie prowadziła do niedożywienia.
Zachęcanie kota do picia większej ilości wody jest niezwykle istotne, ponieważ odpowiednie nawodnienie pomaga nerkom usuwać toksyny i zapobiega odwodnieniu. Można to osiągnąć poprzez stosowanie mokrej karmy, dodawanie wody do posiłków, zapewnienie dostępu do świeżej wody w różnych miejscach domu oraz używanie fontann dla kotów, które mogą zachęcać zwierzę do częstszego picia.
Terapia płynowa przy chorobie nerek u kota i inne metody wspomagające
Podawanie płynów jest kluczowe w leczeniu zarówno ostrej, jak i przewlekłej niewydolności nerek. Kroplówki dożylne lub podskórne pomagają usuwać nagromadzone toksyny, poprawiają krążenie i zmniejszają objawy odwodnienia. W ostrych przypadkach kroplówki są niezbędne w warunkach szpitalnych, natomiast w przewlekłej niewydolności nerek opiekunowie często uczą się podawać płyny podskórnie w domu.
Suplementacja i naturalne wspomaganie pracy nerek obejmuje stosowanie preparatów wspierających regenerację nerek, takich jak kwasy tłuszczowe omega-3, antyoksydanty oraz probiotyki wspomagające mikrobiom jelitowy, co może mieć pozytywny wpływ na zdrowie nerek. Niektóre naturalne substancje, takie jak ekstrakt z żurawiny czy ostropest plamisty, mogą wspierać układ moczowy, jednak ich stosowanie zawsze powinno być skonsultowane z weterynarzem.
Odpowiednie leczenie, właściwa dieta oraz dbałość o nawodnienie mogą znacząco spowolnić postęp choroby nerek i poprawić jakość życia kota. Regularne kontrole weterynaryjne i szybkie reagowanie na niepokojące objawy są kluczowe dla skutecznego leczenia i komfortu zwierzęcia.
Choroby nerek u kotów – podsumowanie
Choroby nerek u kotów są poważnym zagrożeniem, zwłaszcza u starszych zwierząt. Przewlekła niewydolność nerek rozwija się stopniowo i przez długi czas może nie dawać wyraźnych objawów, dlatego wczesna diagnostyka odgrywa kluczową rolę w skutecznym leczeniu. Ostra niewydolność nerek często jest wynikiem zatrucia lub infekcji i wymaga natychmiastowej interwencji weterynaryjnej.
Profilaktyka jest najlepszym sposobem na ochronę kocich nerek. Odpowiednia dieta, regularne badania krwi i moczu oraz dbanie o nawodnienie kota mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby. Ważne jest również unikanie substancji toksycznych, takich jak niektóre rośliny, leki dla ludzi czy chemikalia domowe.
Opiekunowie kotów powinni zwracać uwagę na pierwsze objawy problemów z nerkami, takie jak zmiany w pragnieniu i oddawaniu moczu, utrata apetytu, apatia czy problemy żołądkowe. Szybka reakcja i konsultacja z weterynarzem mogą wydłużyć życie kota i poprawić jego komfort.
Podstawowe wskazówki dla opiekunów to zapewnienie kotu zbilansowanej diety, monitorowanie jego zachowań, regularne kontrole u weterynarza i zachęcanie do picia większej ilości wody. Dzięki odpowiedniej opiece i profilaktyce można znacząco zminimalizować ryzyko chorób nerek i zapewnić kotu długie, zdrowe życie.
